یارانه کاغذ، عاملی برای فساد اقتصادی و رانت‌خواری است

با پایان کار دولت دوازدهم، مساله کاغذ همچنان حل نشده و فراز و فرودهای گذشته را همچنان دارد. به‌هرحال طی سال‌های گذشته ناشران و مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مساله کاغذ و یارانه‌اش دست به گریبان بوده‌اند. اما اهمیت مساله بود و نبود یارانه کاغذ، نباید باعث غفلت از دیگر عوامل و عناصر صنعت چاپ کتاب شود. چون وقتی پای صحبت ناشران و گفتگو درباره مشکلاتشان می‌نشینیم، تنها از یارانه کاغذ نمی‌گویند.

روزهای پیش رو و آغازین دولت سیزدهم، فرصت و بهانه خوبی بود تا دوباره پای صحبت برخی از ناشران بنشینیم و مطالباتشان را از وزارت ارشاد دولت بعدی جویا شویم؛ اما محور بحث و تمرکزمان روی بحث کاغذ بود. به این‌ترتیب با ۲۰ تن از مدیران نشر کشور به گفتگو نشستیم و خواسته‌هایشان درباره کاغذ را از دولت بعدی جویا شدیم. برخی از ناشران معتقدند یارانه کاغذ، عاملی برای فساد اقتصادی و رانت‌خواری است. بنابراین باید از اصل و اساس حذف شود. برخی دیگر هم شاید چنین نظری داشته باشند اما بودن یارانه را در وضعیت فعلی، یک‌مُسکّن موقت برای ادامه حیات چرخه نشر می‌دانند. اما عاملی که خیلی از این‌بیست‌ناشر به آن اشاره و بر آن تاکید کردند، نظارت بر تخصیص یارانه است؛ به این‌معنی که یارانه کاغذ به ناشرانی برسد که می‌خواهند کتاب چاپ کنند نه این‌که با کاغذ دریافتی با ارز دولتی، سوداگری کرده و آن را با قیمتی دیگر در بازار بفروشند.

به این‌ترتیب، ثبات قیمت، نظارت جدی بر تخصیص یارانه کاغذ، مدیریت صحیح و سپردن کار به دست کاردان و در کنارشان، افزایش ظرفیت تولید داخلی کاغذ برای خودکفایی و جلوگیری از وابستگی بیشتر به کشورهای خارجی، ازجمله موارد و خواسته‌های مهم ناشران است. در گزارشی که در قالب یک‌جدول مختصر و مفید در ادامه می‌آید، راهکارهای ناشران برای خروج کاغذ از وضعیت نامناسب فعلی و بهبود آن مطرح شده است. 

در ادامه جدول مطالبات و راهکارهای ۲۰ ناشری را که برای این‌گزارش موفق به گفتگو با آن‌ها شدیم، از نظر می‌گذرانیم. لازم به ذکر است که در انتخاب ناشران این‌گزارش، تلاش شد تنوع انتخابی اعم از دولتی و خصوصی رعایت شود. بیشتر ناشران حاضر در گزارش، در گروه ناشران عمومی جا دارند و چندتن از ناشران استانی و دانشگاهی نیز در این‌جدول حضور دارند تا نماینده دیگر همکاران خود باشند. جدول زیر نیز به ترتیب نام خانوادگی ناشران مرتب شده است.